راهنماتو- بقایای شاهین‌های بدون سر که در یک بندر مصر باستان در ساحل دریای سرخ یافت شده‌اند، جزئیات جدیدی را درباره گروهی مرموز به نام بلیمی‌ها و پرستش آنها از خدای ماه مصر باستان، خانسو فاش کرده است.
بر اساس کتیبه ای که در یک سایت باستان شناسی در بندر بطلمیوسی-رومی برنیکه یافت شد، به نظر می رسد که برخی آیین های مذهبی باستانی مصری و مشخصاً جوشاندن سر شاهین ممنوع شده است. در این کتیبه آمده است: «جوشاندن سر شاهین در اینجا ناشایست است». این کتیبه اشاره به آیینی دارد که برای مدتها در نظر دانشمندان به صورت یک معما باقی مانده است.
بلیمی ها گروهی از مردمان نیمه کوچ نشین مصر بودند که از اشاره این کتیبه و یافته های باستان شناسی، به نظر می رسد در قرون اولیه میلادی جمعیت قابل توجهی را در بندر برنیکه تشکیل می دادند. در این زمان مصر بیش از چند سده بود که در تصرف سرداران اسکندر مقدونی و سپس رومیان قرار داشت. در این مدت اغلب آیین های مصر دوران فراعنه به فراموشی سپرده شد و حتی در بسیاری موارد از سوی حاکمان رومی ممنوع شد. با این همه برخی از مصریان که به آیین های بومی و اجدادی خود پایبند بودند، به صورت مخفیانه به باورهای خود ادامه دادند.
باورهای مذهبی مصر باستان طی این زمان و در اثر محدودیت های اعمال شده از سوی حاکمان رومی، بی شک دچار تغیر و تحولات زیادی شد و اغلب حالت رمز آلود به خود گرفت. یکی از این آیین ها پرستش خدای ماه مصری یعنی خانسو بود که در عهد فراعنه، یکی از خدایان بزرگ این سرزمین محسوب می شد. البته خود خانسو در عصر فراعنه نیز خدای مرموزی بود اما نکته مهمتر این بود که این آیین قرنها بعد از سقوط فراعنه و در تقابل با خدایان رومی و بعدها مسحیت، به شدت چهره مرموزی به خود گرفت به نحوی که دانشمندان هنوز به درستی نمی دانند که این آیین در قرون اولیه میلادی دقیقاً به چه چیزی باور داشت.
در سال 2019، باستان شناسان بقایای ساختمانی را در بندر باستانی برنیکه یافتند که بعدها «معبد شاهین» نام گرفت. این نامگذاری بدان علت بود که در این معبد تعداد زیادی جانور قربانی شده به ویژه شاهین یافت شد که سر اغلب آنها احتمالاً برای اجرای یک مراسم مذهبی بریده شده بود. همچنین تعداد زیادی تخم شاهین نیز در این بنا یافت شد.
این معبد که از دو اتاق کوچک مستطیل شکل تشکیل شده با عناصر هنری و معماری مصر دوران فراعنه ساخته شده بود. در اتاق عقب، باستان شناسان یک سکو را شناسایی کردند که مجسمه ای از خدا روی آن قرار می گرفت و یک پایه شکسته که روی آن هدایایی برای خدا جای داده می شد. بقایای 735 حیوان که 64 درصد آنها پرنده شاهین بود در این مکان کشف شد.
سرنخ قابل توجهی از قربانی شدن شاهین را می توان به شکل یک لوح سنگی به خوبی حفظ شده در این نزدیکی یافت. بر روی آن، نقش برجسته فرعونی را به تصویر می کشد که برای سه خدا پیشکشی می کند: هارپوکرات (خدای کودک هوروس)، خدای سر شاهین (خانسو) که خدای اصلی در صحنه است و الهه ای که تاج هاتور بر سر دارد. بر همین اساس باستان شناسان ثابت کرده اند که این معبد قرون نخستین میلادی مربوط به یک آیین مرموز مصری دارد که در آن سر شاهین برای انجام مناسک خاصی بریده می شد.
در این خصوص هنوز مدارک دیگری نیز وجود دارد چرا که کتیبه ای دیگر نیز در سر در همان معبد نصب شده است که همان کتبه مورد اشاره ما در اول این مقاله است. در این کتیبه امده است که «جوشاندن سر شاهین در اینجا ناشایست است». به نظر می رسد این کتیبه را رومیان حاکم در این محل نصب کرده اند تا بلیمی ها را از انجام آیین هایی که برای آنها نامفهوم و شاید هم تهدید کننده بود منع کنند.
با این همه این تنها سرنخی است که تاکنون باستان شناسان از باورهای بلیمی ها کشف کرده اند. هنوز بسیاری از مناسک و باورهای این گروه که گویی به صورت زیر زمینی به انجام آیین های دینی خود می پرداخته اند، ناشناخته باقی مانده است. همچنین ما نمی دانیم که چرا باورهای این گروه برای حامکان رومی نگران کننده بوده که ممنوعیت هایی را برای آنها در نظر می گرفتند.
دیدگاه شما چیست؟
دیدگاه ها