راهنماتو-تپه‌های سیلک، واقع در بخش جنوب‌غربی شهر کاشان، از جمله مناطقی بود که محلی‌ها آن را به عنوانِ «محلِ نفرین‌شده» می‌شناختند و برای همین می‌ترسیدند که به آن نزدیک شوند. تا پیش از سیلِ عظیمی که باعث پدیدار شدنِ تپه‌های سیلک شد، هیچ کسی جرأت نکرده بود به این مکانِ ترسناک نزدیک شود.
به گزارش راهنماتو، به‌لطف سیلِ سال 1930، داستان تپه‌های سیلک، که به 7500سال قبل و به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد، فاش شد. درواقع، این سازه یک زیگورات است؛ برجی پلکانی و مستطیلی که گاهی معبدی بر بلندای آن وجود دارد و عمدتاً از خشت‌های گلی ساخته شده است. بنابراین، به‌نظر می‌رسد که اطلاقِ نامِ «تپه» به این مکان، درست نباشد.
ادعا شده که این زیگورات، قدیمی‌ترین زیگورات در جهان است که قدمت آن به هزاره سوم قبل‌ازمیلاد بازمی‌گردد. بعد از سیل، تعداد زیادی شیء و ابزار باستانی نظیر اشیاء سفالی در سطحِ تپه‌های سیلک پیدا شدند. بعد از مدتی گروهی باستان‌شناس اروپایی به هدایت دکتر گریشام از موزه لوور پاریس به ایران سفر کردند تا برای نخستین‌بار این مکان را حفاری کنند.
حفاری کلِ این منطقه زمان زیادی طول کشید و یافته‌های آن‌ها نهایتاً در دو کتاب منتشر شد. متأسفانه، علی‌رغم یافته‌های حیرت‌انگیز تیم تحقیقاتی، دولت‌ها این محوطه را تا سال 2001 جدی نگرفتند. اشیائی که از این محوطه به دست آمدند راهی موزه‌های جهان مثلِ موزه لوور، موزه بریتانیا و موزه متروپولیتن در نیویورک شدند و بعضی از آن‌ها نیز به دست مجموعه‌داران خصوصی افتادند؛ سرنوشتی که بسیاری از اشیاء تاریخی به‌دست‌آمده از محوطه‌های باستانی در ایران دچار آن شده بودند.
خوشبختانه، در سال 2001، دکتر مالک شهمیرزادی بار دیگر حفاری‌ها در این محوطه باستانی را آغاز کرد. تیم باستان‌شناس اقداماتی را انجام دادند تا از حفظ این محوطه و بقای اشیاء باستانی اطمینان حاصل کنند.
لوح اقتصادی با نشانه های عددی
دکتر گریشام تخمین زده بود که تمدن این محوطه به 10000سال قبل بازمی‌گردد. او پیشنهاد داده بود که این محوطه 6سطحِ متمایز در دو بخشِ شمالی و جنوبی دارد. آنچه از این زیگورات باقی مانده است در وضعیتِ مطلوبی نیست. در این محوطه دو سازه (گورستان) با چندصدمتر فاصله از هم وجود دارد. سه سکوی زیگورات بزرگ‌تر همچنان سرجایش باقی است. اما چیز زیادی از بقایای سازه‌های کوچک‌تر باقی نمانده است.
تمدن عیلامی در ایران 4زیگورات شاملِ سیلک، چغا‌زنبیل (1250قبل‌ازمیلاد)، شوش (1800قبل‌ازمیلاد)، هفت‌تپه (1375قبل‌ازمیلاد) که همگی در خوزستان واقع شده‌اند را بنا کرد.
کوزه با دهانه پل-شکل که در سیلک پیدا شده است.
زیگوراتِ سیلک سه سکو دارد که در سال 2900قبل‌ازمیلاد بنا شده است. اما نخستین بقایای باستان‌شناسی که از تپه شمالی به دست آمده است به اواسط ششمین هزاره قبل‌ازمیلاد یا تقریباً 7500سال قبل بازمی‌گردد. مطالعاتی که با همکاری سازمان میراث فرهنگی ایران و مؤسسه لوور انجام شده است، تأیید می‌کند که قدیمی‌ترین سکونتگاهِ سیلک به 5500سال قبل بازمی‌گردد.
گفته شده که دلیل ساختِ این زیگورات ذخیره کردنِ حجم زیادی از آب بوده که در نزدیکی آن جریان داشته است. «چشمۀ سلیمان»، منبعِ انتقال آب از کوه‌های مجاور به این منطقه بوده است.
دیدگاه شما چیست؟
دیدگاه ها