راهنماتو-گروهی از پژوهشگران از دانشگاه کوردوبا، بعد از تجزیه‌وتحلیل ردِ مواد شیمیایی‌ای که در یک گلدان قدیمی متعلق به یک محوطه رومی در کارمونا در اسپانیا به جای مانده بود، توانستند عناصر تشکیل‌دهنده عطری رومی که 2000سال پیش استفاده می‌شد را شناسایی کنند.
به گزارش راهنماتو، دانشمندان نتیجه‌گیری کردند که ماده اصلی عطر رومی نعنای هندی Patchouli، روغن مهمی که از گیاهی هندی به نامِ pogostemon cablin به دست می‌آید، بوده است. نعنای هندی فقط در اقلیمِ گرم‌سیریِ جنوب و جنوب‌شرق آسیا رشد می‌کند. معنایش این است که این ماده به قلمرو روم صادر و در قالبِ محصولاتی، که برای شهروندانِ ثروتمندِ شیفتۀ اجناس خارجی تهیه شده بودند، فروخته شده است.
نعنای هندی به عطرِ قوی و خاکی‌اش معروف است و هنوز هم در عطرسازی استفاده می‌شود. اما تا امروز کسی نمی‌دانست که این ماده در رومِ باستان نیز برای تهیه عطر استفاده می‌شده است.
نعنای هندی در دوران باستان: عطری رومی و اسانسی برای نخبگان
ظرفِ حاویِ عطر در سال 2019 در جریان پروژه خانه‌سازی در شهرِ کارمونا در استان سویل پیدا شد. کارمونا زمانی که تحتِ مالکیت رومی‌ها بود به اسمِ کارمو شناخته می‌شد. باستان‌شناسانی که در این حفاری مشارکت داشتند با پیدا کردنِ مقبره یکی از نخبگان رومی که به نخستین قرن میلادی بازمی‌گشت، بسیار شگفت‌زده و هیجان‌زده شدند. آن‌ها در داخلِ این مقبرۀ باشکوه مجموعه‌ای از اشیاء باکیفیتِ گور و چندین عدد گلدانِ خاکستر مرده از جنسِ شیشه دمیده پیدا کردند.
آن‌ها در داخل یکی از این گلدان‌ها، گلدانِ کوچکِ مهروموم‌شده‌ای با جنسِ کوآرتزِ کریستالی پیدا کردند. دانشمندان بعد از برداشتنِ درپوشِ گلدان توانستند ردی از نوعی ماده روغنی را داخل آن شناسایی کنند.
عناصرِ این ماده به دلیل قرار گرفتن در ظرفِ فلاسک‌شکلی که از جنسِ کورآتزِ کریستالی بود، به طرز خارق‌العاده‌ای به خوبی حفظ شده بودند و واضح بود که این ظرف برای استفاده فردی ثروتمند و مهم ساخته شده بوده است. بررسی قطعاتِ اسکلت داخلِ گلدانِ خاکسترِ مرده نشان داد که این بقایا به زنی بینِ سنین 30 تا 40سال تعلق داشته است و احتمالاً در کنار سایر اعضای خانواده اشرافی‌اش دفن شده بوده است.
شیشه 2000ساله عطر رومی
کشفِ عطرِ رومی در وضعیتی سالم
فلاسکِ مهر‌وموم‌شده و پمادی که داخل آن قرار داشت، کشفی نادر بود. تیمی از متخصصان از دانشگاه کوردوبا به هدایتِ استاد شیمیِ آلی، پروفسور خوزه رافائل آرِبولا، تصمیم گرفتند راز مواد تشکیل‌دهنده ماده داخلِ فلاسک را رمزگشایی کنند. بنابراین این مواد در آزمایشگاهِ دانشگاه تحتِ مجموعه‌ای از آزمایش‌ها قرار گرفتند. آن‌ها درنهایت توانستند مواد تشکیل‌دهنده این ماده روغنی را با درصد بالایی از اطمینان شناسایی کنند.
محققان از چندین روش شامل پراش اشعه ایکس، کروموتوگرافی گاز و طیف‌سنجی جرمی برای مطالعه نمونه‌های روغنی استفاده و دو ماده اصلی را شناسایی کردند. یکی از این مواد، ماده پایه‌ای بود که از روغنی گیاهی، احتمالاً روغن زیتون، ساخته شده برای حفظِ بوی عطر به مدتِ نامحدود به کار گرفته شده بود. دومی، اسانسِ خودِ عطر بود که به طور قطع اثبات شد که نعنای هندی است که از گیاهِ پوگوستِمون کابلین استخراج شده است.
جالب است که این آزمایش‌ها هم‌چنین به دانشمندان امکان داد جنس درپوشِ سر فلاسک را نیز تشخیص دهند. این چوب‌پنبه از دولومیت ساخته شده بود که سنگی رسوبی و سخت از جنسِ کربنات منیزیوم کلسیم است. آن‌ها هم‌چنین کشف کردند که روکشی از قیر طبیعی روی درپوش کشیده شده است. قیر طبیعی یک ماده نفتیِ چسبناک است که احتمالاً برای اطمینان از اینکه درپوش روی فلاسک کوآرتزی به خوبی محکم می‌شود، به آن افزوده شده بوده است.
برطبقِ نظرِ دانشمندانِ دانشگاه کوردوبا، ساختنِ ظرفی مهر‌وموم‌شده و ایجادِ فضایی بدون هوا باعث شده که عطر با وجودِ گذشتِ 2000سال هم‌چنان به‌خوبی حفظ شود.
درپوش شیشه عطر
محبوبیت عطر در رومِ باستان
عطر در سرزمین‌های روم باستان بسیار رایج بود و با‌اینکه زنان بیش‌تر از آن استفاده می‌کردند اما مردان هم تاحدی از عطر استقبال می‌کردند. آن‌ها اغلب به شکلِ مایع که برای استفاده‌کنندگان امروزی آشناتر است تولید می‌شدند اما اشکالِ پمادی آن نیز رایج بود که در قسمت‌های مختلف بدن استفاده می‌شد. اسانس‌ها از طیفی گسترده از گل‌ها و گیاهان استخراج می‌شد و بسیار از آن‌ها نیز از شرق به روم صادر می‌شدند.
درحالیکه عطرها اغلب به عنوان خوش‌بو‌کننده و دئودورانت استفاده می‌شدند، اما برای درمان انواعی از بیماری‌ها مثلِ مشکلاتِ شکمی یا تپ نیز کاربرد داشتند. آن‌ها هم‌چنین به عنوان خوش‌بوکننده‌های منزل و حتی در بعضی مواقع برای نگه‌داری غذا نیز استفاده می‌شدند.
اما دانشمندان نخستین‌بار است که توانسته‌اند اجزاء تشکیل‌دهنده عطر رومی را از روی نمونه باقی‌مانده از آن استخراج کنند. کشفِ این نکته که رومی‌ها از نعنای هندی به عنوان عطرِ تزئینی استفاده می‌کردند، فاش‌سازیِ مهمی است زیرا شیوه‌های عطرسازی آن‌ها را به روش‌های مدرن امروزی پیوند می‌دهد. اگر بازدیدکنندگان امروزی امکان سفر به کارمونا در قرن اول میلادی را داشتند، بدون تردید بوی عطری که بر پایه نعنای هندی درست شده و در شهر پیچیده بود، برای‌شان آشنا بود.
اکنون دانشمندان مشغول مطالعه روی رنگ‌دانه‌های استفاده شده در این مقبره باشکوه هستند تا چیزهای بیش‌تری درباره شیوه‌های هنری روم باستان کشف کنند. تقریباً همه چیزهای کشف‌شده در این مقبره به خوبی سالم مانده‌اند که فرصتی مغتنم برای مطالعه گذشته به دست می‌دهند.
دیدگاه شما چیست؟
دیدگاه ها