شب یلدا در شهرای مختلف چطور برگزار می‌شه؟!

راهنماتو- «آخ تو شب یلدای منی! دیوونه‌ی دوست داشتنی!»

شب یلدا برای ما ایرانی‌ها خیلی یک جشن خودمانی و در عین حال سنتی است که حس و حال خیلی خوبی درآن جریان دارد. دورهم جمع شدن و پابه پای همدیگر سفره یلدا چیدن و میوه و آجیل خوردن را شاید بتوان تکرار کرد، اما در شب یلدا، آخرین شب پاییز، در یک قدم مانده به زمستان این اتفاقات لذت دیگری دارد.

به گزارش راهنماتو، سال‌های سال است که ایرانیان برای یک دقیقه طولانیتر بودن شب، دورهم جمع می‌شوند و بساط مهر و محبت پهن می‌کنند. خوراکی‌های مختلف می‌خورند که این جنبه از قضیه خیلی هم جذاب است! اما آیا در تمام نقاط کشور این شب به صورت یکسان برگزار می‌شود؟ در شهرهای مختلف چه خبر است؟

شب یلدا در اصفهان

نام دیگر شب یلدا، شب چله است. اما تابه حال به اینکه چرا شب چله نامیده می‌شود فکر کرده‌اید؟

در گذشته‌ها سرمای زمستان را به دو چله تقسیم می‌کردند. مثل امروزه نبود که اثری از سرما و برف و بوران نباشد. سرما برای خودش ابهتی داشت! چله‌ی بزرگ از آخرین روز پاییز شروع می‌شد و تا 10 بهمن ماه ادامه داشت و چله کوچک از 10 بهمن تا 30 بهمن ماه پیش می‌رفت. اسفند ماه هم که دیگر طبیعت در گیر و دار رسیدن به بهار بود و تمام مردم به فکر نوروز بودند.

در اصفهان برای شب چله علاوه بر کارهای مرسوم که در تمام کشور انجام می‌شود، چند مورد خاص هم اجرا می‌شد و می‌شود. یکی از آنها درست کردن کشمش بوده است. به این صورت که مادربزرگ و پدربزرگ‌ها می‌گویند مقداری انگور را از قبل داخل یک پارچه می‌پیچیدند و در زیرزمین‌ها نگهداری می‌کردند تا به مرور تبدیل به کشمش بشود. خوراکی دیگری که اهالی اصفهان آن را برای شب یلدا نام گذاری کرده‌اند به «چلسمه» معروف است. ترکیبی آجیلی از شادونه، گندم، برنجک و... که در سفره شب یلدا قرار می‌دادند. میوه‌هایی که در شب چله به آنها بها داده می‌شد سیب، هندوانه، انار و گلابی است. در گذشته‌های دور چون در چنین شبی به علت سرمای هوا معمولا برف می‌بارید خوردن شیره انگور با برف تمیز هم از علاقمندی‌ها بوده است.

شام شب یلدا را هم به پلو با ماهی اختصاص می‌دادند.

شب یلدا در شیراز

شیراز مهد شعر و ادب فارسی نام دارد. از گذشته تا به امروز شیرازی‌ها سفره‌های شب یلدایشان را با آجیل مشکل گشا، خرما، کشمش، هندوانه، انجیر و انار پر می‌کردند. برای شام هم یک هویج پلوی خوشمزه تدارک می‌دیدند و در کنار هم جمع می‌شدند.

در شهر حافظ باشی و حافظ خوانی فراموشت بشود؟! مگر امکان دارد؟! پس مشاعره و فال حافظ گرفتن هم از مرسومات آن شب بوده است.

اهالی شیراز حتما هندوانه و خرما و ارده شیره خوردن را در برنامه خود قرار می‌دادند چون باور بر این داشته و دارند که طبع افراد به سرد و گرم تقسیم می‌شود و آنها که طبعی سرد دارند باید خرما و ارده شیره و خوراکی‌هایی با طبع گرم بخورند و افرادی که طبع گرم دارند هم به سراغ هندوانه بروند تا طبعشان در طی سال برگردد!

فال کلوک شیرازی‌ها

شیرازی‌ها در شب یلدا مراسم فال کلوک گیری دارند! فال کلوک چیست؟

کلوک به کوزه‌های دهان گشاد گفته می‌شود که داخل آن را با شیر، رب انار یا ترشی می‌ریخته‌اند. روی کوزه را هم با یک لعاب سبزرنگ می‌پوشاندند. خانم‌ها نقش اصلی را در گرفتن این فال داشتند. براساس صحبت‌ها و نقل قول‌ها از گذشته، هر خانمی یک شی داخل کوزه می‌انداخته و دختربچه‌ای آن را میان زنان می‌چرخانده و هر کسی چیزی از داخل کوزه برمی‌داشته و یک نفر با صدای بلند شعر می‌خوانده و هرکسی از شعر یا ترانه‌ای که برایش خوانده می‌شده تعبیری به نسبت نیتش برداشت می‌کرده است!

شب یلدا در خراسان

درست است که زندگی امروزه در برق تجملات پیچیده شده است و سنت‌ها آن مفهوم اصلی خود را گم کرده‌اند ولی هنوز خیلی از اقوام برپایه قدیم و رسوم گذشته عمل می‌کنند.

یکی از کارهایی که در خراسان انجام می‌شده است مراسم کف زنی بوده است. کف یک نوع شیرینی یا شربت سنتی است که در شب یلدا به وسیله بقیه افراد و توسط یک گیاه به نام چوبک تهیه می‌شده است.

خوردن میوه‌هایی مثل هندوانه هم مرسوم بوده و هست. اما گفته می‌شود بعد از خوردن هندوانه پوست آن را به پشت بام همسایه پرت می‌کردند که علت آن هم این بوده که اگر همسایه استطاعت مالی تهیه کردن هندوانه را ندارد پوست آن را بتراشد و بخورد!

شب یلدا در لرستان

اهالی لرستان به شب یلدا «اول قاره» می‌گویند. در گذشته به روی پشت بام‌ها می‌رفتند و شعار جمعی «امشو اول قاره» سر می‌دادند به این معنی که امشب شب یلداست.

در این شب معمولا سبزی پلو با ماهی، بوقلمون و خورش سبزی می‌خورند و از مهمترین اتفاقات در این شب این است که حتما همه افراد در منزل بزرگتر خانواده یا فامیل جمع می‌شوند. یکی از خوراکی‌های مخصوص شب یلدا در لرستان، «گندم شیره» نام دارد که از خیساندن گندم در شیره به دست می‌آید و به آن زردچوبه و نمک هم می‌زدند آن را روی ساج مانند نان برشته کرده و با خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط کرده و می‌خوردند.

شب یلدا در مازندران

مازندرانی‌ها در شب یلدا کنار هندوانه و آجیل، حتما آش شولی درست می‌کنند و می‌خورند! اصطلاحا به شب یلدا «چله شو» می‌گویند و مانند بقیه شهرها به شعرخوانی و دورهمی می‌پردازند. مازنی‌ها معتقد هستند باید در شب یلدا حتما هندوانه بخورید تا دندان درد نگیرید!

مراسم آوازخوانی و نی زنی هم برگزار می‌شود و ساعاتی را به شادی می‌پردازند.