سردرد صبحگاهی: چرا با سردرد از خواب بیدار می شویم؟ +انوع درمان خانگی

راهنماتو- اگر متوجه شده اید که اغلب صبح‌ها با سردرد از خواب بیدار می‌شوید، بدانید که تنها نیستید. تقریباً از هر 13 نفر، 1 نفر سردرد صبحگاهی را تجربه می کند که این سردردها معمولاً زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهند و در افراد بین 45 تا 64 ساله بیشتر دیده می شود. تعدادی از اختلالات خواب یا سلامتی و همچنین عادات شخصی می تواند باعث سردرد در هنگام بیدار شدن شود. آپنه خواب، میگرن، و کم خوابی مقصران شایع این ماجرا هستند. با این حال، دندان قروچه، مصرف الکل، قهوه، برخی تغییرات سبک زندگی، اضطراب و مصرف برخی داروها نیز می توانند باعث بیدار شدن شما با سردرد شوند. گاهی اوقات سردرد صبحگاهی شما ناشی از ترکیبی از اختلالات یا عادات است.

به گزارش راهنماتو، سردردهای صبگاهی علل گوناگونی دارند. در بیشتر موارد، سردرد علامت یک مشکل جدی نیست و به‌تدریج بهبود می‌یابد. در این موارد، درمان خانگی و استفاده از برخی از مسکن ها برای رفع این علامت کافی است. اما اگر سردرد بیش از حد انتظار تکرار شود یا با علائم دیگری مانند استفراغ یا دوبینی همراه باشد، لازم است به پزشک مراجعه کنید. ما در این مطلب سعی کرده ایم علامت ها و علائم رایج سردردهای صبحگاهی را مورد بررسی قرار داده و در پایان راه حل ها و درمان های خانگی مناسبی را به شما معرفی کنیم. پس با راهنماتو همراه باشید.

سردرد صبحگاهی چه حسی دارد؟

اگر سردرد صبحگاهی شما ناشی از میگرن باشد، احتمالاً با علائمی مانند احساس درد یا نبض در یک طرف سر، احساس تهوع و گیجی، حساسیت به نور یا صدا همراه باشد (پرتوهای روشن نور خورشید صبحگاهی می‌تواند به‌ویژه آزاردهنده باشد) 

اگر سردرد تنشی باشد، با احساس درد شدید در دو طرف سر خود از خواب بیدار می‌شوید که گاهی اوقات به عنوان فشاری که سر را در بر می‌گیرد (گویی هدبند را خیلی محکم دور سر شما بسته‌اند) همراه است. برخی از افراد همچنین احساس می‌کنند که شقیقه‌هایشان حساس است یا در مرکز درد قرار دارد.

چه چیزی باعث سردرد صبحگاهی می شود؟

دکتر الکساندر ماوسکوپ،  بنیانگذار و مدیر مرکز سردرد نیویورک و استاد عصب شناسی در مرکز پزشکی دانشگاه ایالتی نیویورک در بروکلین می گوید: برخی از علل یا عوامل مؤثر در بیدار شدن با سردرد می‌تواند شامل خوابیدن در دمای بیش از حد اتاق، کم‌آبی بدن، بی‌خوابی یا مصرف بیش از حد کافئین در طول روز باشد که به عنوان ترک کافئین شناخته می‌شود. این اتفاق زمانی می افتد که بدن فرد به کافئین عادت کرده و سپس آن را برای مدت طولانی مانند یک خواب کامل شبانه دریافت نمی کند.

Mauskop می افزاید: علت برخی از سردردهای صبحگاهی ناشی از خوابیدن در وضعیت خواب نامناسب یا "بالشی که ممکن است خیلی بلند باشد" است.

نوشیدن بیش از حد نوشیدنی الکلی در شب قبل، که اغلب به عنوان خماری شناخته می شود، گاهی اوقات می تواند دلیل دیگری برای بیدار شدن از خواب با احساس سرگیجه و سردرد شدید باشد.

علاوه بر این، هیپوتالاموس در مغز هم در فرآیندهای خواب و درد درگیر است. هیپوتالاموس ریتم طبیعی شبانه روزی و چرخه خواب شما را تنظیم می کند و حس و درد را تعدیل می کند. اختلال در هیپوتالاموس در طول خواب بر توانایی شما برای تحمل درد تأثیر می گذارد. در نتیجه، در حالی که ممکن است هنگام خواب دردی را احساس نکرده باشید، ممکن است آن را در صبح احساس کنید.

اختلالات خواب معمولاً باعث سردرد صبحگاهی می شود، اما دلایل متعددی برای بیدار شدن با سردرد وجود دارد.

دلایل اصلی سردرد صبحگاهی چیست؟

آپنه خواب

افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب (OSA) در طول خواب دچار اختلال یا توقف تنفس می شوند. OSA بین 2 تا 9 درصد از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. سردرد صبحگاهی یکی از علائم شایع OSA است. در یک مطالعه روی افراد مبتلا به OSA، متوجه شدند که 29٪ از این افراد از سردردهای صبحگاهی رنج می برند. در حالی که علت دقیق این سردردهای ناشی از آپنه خواب نامشخص است، اغلب به خروپف بلند، یکی دیگر از علائم رایج OSA نسبت داده می شود. شما می توانید آپنه خواب خود را با استفاده از دستگاه CPAP درمان کنید، که ممکن است سردرد صبحگاهی شما را کاهش یا از بین ببرد.

خروپف

همه افرادی که خروپف می کنند آپنه خواب ندارند. با این حال، خروپف به تنهایی ممکن است علت بسیاری از سردردهای صبحگاهی باشد. در یک مطالعه شامل 268 نفر با خروپف مکرر، 23.5 درصد به طور منظم با سردرد از خواب بیدار شدند. داشتن سابقه میگرن، بی خوابی یا ناراحتی روانی احتمال سردرد صبحگاهی را در این گروه افزایش می دهد.

کم خوابی و بی خوابی

از آنجایی که کم خوابی یکی از دلایل شایع سردردهای صبحگاهی است، افراد مبتلا به بی خوابی نیز در معرض تجربه سردرد صبحگاهی هستند. افراد مبتلا به این اختلال، اغلب برای به خواب رفتن یا ماندن در خواب تلاش می کنند. در نتیجه، اغلب خواب کافی ندارند و ممکن است در طول روز احساس بیقراری یا تنبلی کنند.

اختلالات ریتم شبانه روزی

افراد مبتلا به اختلالات ریتم شبانه روزی بیشتر از افراد دارای اختلال خواب، سردرد صبحگاهی دارند. اختلالات ریتم شبانه روزی زمانی ایجاد می شود که بدن شما با ریتم استاندارد خواب و بیداری هماهنگ نباشد. در یک سیکل 24 ساعته به دلیل این ناهماهنگی، ممکن است خواب ناکافی داشته باشید، که می تواند باعث سردرد در هنگام بیدار شدن شود.

زیاد خوابیدن

پرخوابی یا خواب زیاد نیز می تواند بر سردرد صبحگاهی شما تأثیر بگذارد. هم خواب با کیفیت پایین و هم خواب طولانی با سردردهای شدیدتر مرتبط هستند. 

میگرن

میگرن یا سردردهای متوسط تا شدید اغلب در صبح رخ می دهند. میگرن اغلب با سردرد شروع می شود و با شدت درد شدیدتر می شود. حدود 12 درصد از آمریکایی ها به میگرن مبتلا می شوند و این بیماری در بین زنان و افرادی که اختلالات خواب دارند شایع است. در واقع، افرادی که میگرن را تجربه می کنند، بسیار بیشتر با خواب ناکافی دست و پنجه نرم می کنند، در نتیجه کم خوابی مکرر می تواند باعث میگرن شود. شروع یک سردرد جدید در افراد مسن باید از نظر بدخیمی مورد بررسی قرار گیرد.

دندان قروچه

دندان قروچه یا فشردن دندان ها در هنگام خواب، می تواند شما را با سردرد از خواب بیدار کند. انجام شدید و بیش از حد این حرکت ممکن است منجر به سایش دندان، درد عضلانی و آسیب لثه شود. علل دندان قروچه خواب عبارتند از داشتن فرم نامنظم فک، استرس و اضطراب، اختلال در خواب، مصرف الکل و قهوه.

دندانپزشک می تواند تشخیص دهد که آیا دندان قروچه در خواب دارید یا خیر. درمان اغلب دندان قروچه ها شامل استفاده از محافظ دهان در شب است. دندانپزشک شما همچنین ممکن است داروهایی را برای مدیریت درد تجویز کند و درمان شناختی رفتاری را برای مدیریت استرس و اضطراب توصیه کند.

تنش

وضعیت و موقعیت خواب شما می تواند منجر به تنش و به طور بالقوه باعث ایجاد خواب ضعیف و سردرد شود. انتخاب یک بالش طبی، تشک طبی یا تغییر وضعیت خواب می تواند به کاهش این تنش کمک کند.

خماری

نوشیدن بیش از حد نوشیدنی الکلی در شب با سردرد صبحگاهی ارتباط زیادی دارد. با این حال، حتی در سطوح پایین تر، الکل بر خواب تأثیر می گذارد و به دلایل مختلفی می تواند منجر به سردرد صبحگاهی شود. وقتی الکل می نوشید، احتمالا سریعتر از حد معمول به خواب می روید، اما خواب شما احتمالاً مختل می شود و اغلب زودتر از خواب بیدار می شوید. الکل همچنین ادرار آور است و سبب از دست دادن مایعات می شود که در نتیجه منجر به کم آبی خفیف بدن می شود. سردرد یکی از عوارض جانبی شایع کم آبی بدن است. علاوه بر این، الکل می تواند یک محرک برای میگرن باشد.

داروها یا مکمل های خاص

سردرد همچنین یکی از عوارض جانبی برخی از داروهای بدون نسخه و داروهای تجویزی است. در حالی که ممکن است بخواهید برای سر درد دارو مصرف کنید، این کار می تواند به چرخه سردردهای مزمن بیافزاید. از طرف دیگر، قطع یک شبه دارو می تواند باعث سردرد در صبح شود.

آیا سردرد صبحگاهی نشانه یک خطر جدی است؟

در حالی که این عوامل مرتبط با سردرد صبحگاهی مواردی نسبتاً جزئی از 300 علت سردرد هستند، مواقعی وجود دارد که سردرد صبحگاهی ممکن است دلیلی برای نگرانی باشد. Mauskop می گوید اگر سردرد صبحگاهی شما با "از دست دادن بینایی، بی حسی یا ضعف بخشی از بدن، تب یا ناتوانی در عملکرد طبیعی" نیز همراه باشد، ممکن است ارزش یک سفر به پزشک را داشته باشد. او همچنین گفت که ارزش دارد هر سردرد صبحگاهی دائماً تکرار شونده یا سردرد غیرمعمول شدید را بررسی کنید.

ویزیت پزشک می تواند به شما کمک کند مراقبت و تسکین مورد نیاز خود را دریافت کنید و در عین حال به رد کردن موارد جدی تر کمک کند. هالکر سینگ می‌گوید: «وقتی فردی با سردرد به پزشک مراجعه می‌کند، اولین کار ما این است که تشخیص دهیم سردرد اولیه یا سردرد ثانویه است، جایی که سردرد نشانه چیز دیگری است. ملاقات با بیمار و پرسیدن سوالات دقیق در مورد علائم برای کمک به ما در روشن شدن این موضوع مهم است.»

داروهایی که می توانند به سردرد کمک کنند 

درمان اصلی پیشنهادی برای افراد دچار نشانه‌های خفیف تا ملایم، مسکن‌های ساده‌ای مانند دارو‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID ها) یا ترکیبی از استامینوفن، استیل‌سالیسیلیک اسید (آسپرین) و کافئین است. شواهد بسیاری برای اثرگذاری چندین NSAID ازجمله دیکلوفناک و ایبوپروفن وجود دارد.

آسپرین توانایی برطرف کردن درد‌های میگرنی خفیف تا ملایم را دارد و کارایی آن مشابه سوماتریپتان است. کتورولاک در قالب درون وریدی قابل استفاده است. پاراستامول (معروف به استامینوفن)، چه به تنهایی یا به همراه متوکلوپرامید، درمان مؤثر دیگری است که اثرات نامطلوب آن اندک است. مصرف استامینوفن و متوکلوپرامید در دوران بارداری بی‌ضرر است. مصرف NSAID‌ها نیز تا ابتدای سه‌ماهه سوم بی‌خطر است.

نکاتی برای تسکین

اگر سردردهای صبحگاهی مکرر یا روزانه دارید، با پزشک خود در مورد علت آن صحبت کنید. برای ردیابی علائم و عادات خواب خود یک دفتر ثبت وقایع خواب داشته باشید و آن را به پزشک خود نشان دهید. آنها می توانند به شما کمک کنند تا محرک یا محرک های دقیق سردرد صبحگاهی خود را شناسایی کرده و یک برنامه درمانی ایجاد کنید.

علاوه بر درمان مخصوص محرک شما، می توانید بهداشت خواب خود را نیز بهبود ببخشید.

یک برنامه خواب ثابت داشته باشید: هر روز در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید.

به طور منظم ورزش کنید: سعی کنید حداقل چند ساعت قبل از خواب ورزش کنید. ورزش کردن در زمان نزدیک به وقت خواب ممکن است شما را مدت بیشتری بیدار نگه دارد.

کافئین و الکل را محدود کنید: یک قهوه بعد از ظهر یا یک لیوان الکل درست قبل از خواب می تواند شما را تا دیروقت بیدار کند یا خواب شما را مختل کند.

محیط خواب خود را تنظیم کنید: به فضایی تاریک، خنک و با صدای کم نیاز دارید. 

یک روال آرامش بخش پیدا کنید: دراز کشیدن در پایان روز به بدن شما سیگنال می دهد که زمان خواب فرا رسیده است. یک حمام آرامش بخش، مطالعه یا مدیتیشن را امتحان کنید.

با رعایت بهداشت خواب خوب و درمان اختلالی که باعث سردرد شما می شود، ممکن است بتوانید سردرد صبحگاهی خود را کاهش دهید یا از بین ببرید. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.

درمان‌های خانگی برای از بین بردن سردرد

گاهی اوقات برای از بین بردن سردرد، یک درمان خانگی ساده کافی است. در اینجا با چند روش تسکین سردرد بدون نیاز به دارو آشنا می‌شویم.

کمپرس سرد

قراردادن تکه‌های یخ پیچیده شده درحوله یا یک کیسه سبزیجات یخ زده بر روی پیشانی یا حتی دوش آب سرد، ممکن است درد ناشی از سردرد میگرنی را کاهش دهد. باید کمپرس را به مدت 15 دقیقه روی سر خود نگه داشته و سپس به مدت 15 دقیقه استراحت کنیم.

کمپرس گرم

قراردادن پارچه یا حوله گرم بر روی گردن یا پشت سر به کاهش درد ناشی از سردرد تنشی کمک می‌کند. در صورتی که سردرد ما سینوسی باشد، باید پارچه یا حوله گرم را در ناحیه‌ای که درد دارد، قرار دهیم. دوش آب گرم نیز ممکن است در این زمینه کمک‌کننده باشد.

کاهش فشار روی پوست سر یا سر

«سردردهای فشاری خارجی» می‌تواند ناشی از پوشیدن کلاه، سربند یا حتی عینک شنای بیش از حد تنگ باشد. کشیدن و سفت بستن موها نیز حتی می‌تواند باعث سردرد شود.

کم کردن نور محیط

نور زیاد یا چشمک‌زن می‌تواند باعث بروز سردردهای میگرنی شود. اگر مستعد چنین سردردهایی باشیم، باید پنجره‌ها را با پرده‌های تیره و ضخیم در طول روز بپوشانیم و در فضای باز از عینک آفتابی استفاده کنیم. همچنین، استفاده از صفحه‌های ضد نور بر روی صفحه مانیتور و لامپ‌های فلورسنت با طیف نور روز در وسایل روشنایی کمک‌کننده خواهد بود.

پرهیز از جویدن

جویدن آدامس ممکن است باعث درد در ناحیه فک و سر شود. همین امر در مورد جویدن ناخن‌ها، لب‌ها، قسمت داخلی گونه‌ها یا وسایلی مانند مداد نیز صادق است. اجتناب از مصرف غذاهای ترد (مثل پفک یا پاپ‌کورن) و چسبناک (مثل آب نبات و شکلات) و نیز کوچک‌کردن لقمه‌ها کمک کننده است. در صورت دندان‌قروچه، استفاده از محافظ دهان با مشورت دندانپزشک ممکن است سردردهای صبحگاهی را کنترل کند.

روغن نعناع

روغن نعناع دارای خاصیت آرامش‌بخشی است که به تسکین درد نیز کمک می‌کند. استفاده از مقدار کمی روغن نعناع بر روی شقیقه باعث تسکین سردرد می‌شود. توجه داشته باشیم که از تماس این روغن با چشم‌ها خودداری کنیم.

روغن اسطوخودوس

رایحه‌درمانی با استفاده از روغن اسطوخودوس می‌تواند یک راه موثر و ایمن برای تسکین سردرد باشد. این کار با استفاده از پخش‌کننده اسانس در هوا یا مالیدن مقدار کمی روغن در کف دست و استنشاق رایحه امکان‌پذیر است.

آب

کم‌آبی بدن می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید سردرد شود.

مطالعات نشان داده است که یکی از علت‌های شایع سردردهای تنشی و میگرن، کم‌آبی مزمن بدن است. علاوه بر این، کم‌آبی بدن می‌تواند با ایجاد اختلال تمرکز و تحریک‌پذیری، علائم سردردهای ما را بدتر نشان دهد. نوشیدن آب، علائم سردرد را در اکثر افراد دچار کم‌آبی، طی 30 دقیقه تا سه ساعت تسکین می‌دهد.

برای جلوگیری از سردردهای ناشی از کم‌آبی، نوشیدن آب کافی در طول روز و خوردن غذاهای آبدار کمک کننده است.

کافئین

نوشیدن کمی چای یا قهوه یا مصرف خوراکی‌های حاوی کمی کافئین در فاصله زمانی مناسب بعد از شروع درد، می‌تواند سردرد را کاهش دهد. باید به یاد داشته باشیم که مصرف بیش از اندازه کافئین هم می‌تواند منجر به سردرد شود.

زنجبیل

مطالعات نشان داده است که مصرف زنجبیل، به تنهایی یا همراه با داروهای مسکن معمولی که بدون نسخه قابل تهیه‌اند، باعث کاهش سردرد در مبتلایان به میگرن می‌شود. زنجبیل را می‌توانیم همراه با چای دم کرده یا به صورت مکمل از داروخانه تهیه کنیم.

منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی مهم و ضروری برای عملکردهای بی‌شماری در بدن، از جمله کنترل قند خون و انتقال پیام‌های عصبی است.

شواهد نشان می‌دهد که کمبود منیزیم در افرادی که سردردهای میگرنی مکرر دارند، بیشتر از دیگران است. استفاده از منیزیم یک روش موثر برای کنترل سردرد است.

سبزیجات با برگ تیره مانند اسفناج، جزو بهترین منابع غذایی منیزیم هستند. یک فنجان اسفناج بین 38 تا 40 درصد میزان توصیه‌شده روزانه منیزیم مورد نیاز بدن ما را تامین می‌کند.

سایر مواد غذایی حاوی منیزیم عبارتند از:

• دانه‌ها، مانند تخمه کدو یا کدو
• بادام‌ها
• ماهی خال مخالی، ماهی تن و ماهی پولک
• ماست یا کفیر کم‌چرب
• لوبیا سیاه و عدس
• آووکادو
• انجیر
• شکلات تلخ